Theo tục lệ người Việt, khi trong nhà có người mất, con cháu đến viếng tang thường phải đeo khăn tang. Tuy nhiên không nhiều người thực sự hiểu ý nghĩa của khăn tang là gì cũng như quy định thắt khăn tang cho đúng. Để không thấy bối rối khi trong lúc cần thiết, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết về tục lệ đeo khăn tang trong bài viết dưới đây.
Ý nghĩa của khăn tang là gì? – Quy định thắt khăn tang
Từ xưa tới nay, đám tang là nghi thức được tổ chức để thể hiện sự đau buồn của tang gia đối với người đã khuất, cùng là nơi tiễn biệt cuối cùng trước khi người đã mất sang thế giới bên kia. Khi đến tham dự một đám tang, chắc chắn bạn đã từng thấy những người trong gia đình chịu tang thường mặc đồ trắng hoặc quấn khăn trên đầu. Đó gọi là đồ tang. Đồ tang trong văn hóa Việt Nam chịu ảnh hưởng lớn từ Trung Quốc thời xưa, song Việt Nam cũng có những tục lệ riêng để chịu tang người đã mất.
Thường thì khăn tang được sử dụng để biểu thị mối quan hệ của người đó đối với người đã mất. Dựa vào hình dáng, màu sắc khăn tang, khách đến viếng có thể nhận ra được đây là người có vai vế như thế nào trong dòng họ. Đây cũng là quy định thắt khăn tang cơ bản.
Việc đeo khăn tang có ý nghĩa về mặt tâm linh rất lớn. Tuy nhiên ta không nên ỷ lại rằng chỉ cần đeo khăn tang là người đã khuất sẽ an yên ra đi thanh thản. Hơn hết, chúng ta cần thực hiện bằng những hành động thực tế để tích đức cho người đã mất. Để người đã mất có phước đức thì chúng ta hành thiện, làm việc tốt, tích cực đi lễ đền chùa…. Một số việc làm cần lưu ý có thể kể đến như:
- Giúp đỡ người đang gặp hoạn nạn, khó khăn, từ đó tích được phước đức cho người đã khuất, kiếp sau được đầu thai vào gia đình có điều kiện hơn.
- Tích cực phóng sinh, giải nghiệp sát sinh cho người đã khuất.
- Chăm chỉ đọc kinh, hướng Phật, lập đàn cầu siêu, một lòng chân thành cầu nguyện cho người đã khuất được siêu thoát.
- Trong ngày giỗ nên làm cơm chay để cúng, hạn chế làm thịt động vật bởi sẽ dẫn theo nghiệp sát sinh đến tận kiếp sau.
Quy định thắt khăn tang trong những trường hợp khác nhau
Ít người biết rằng quy định thắt khăn tang cũng được phân chia theo các trường hợp khác nhau. Việc chúng ta tuân thủ theo quy định như vậy thể hiện sự thành kính, tôn trọng đối với người đã khuất. Ngoài ra, điều này cũng giúp chúng ta trở thành một con người có đạo đức, hiểu biết lẽ sống hơn trong mắt của người đời.
Quy định thắt khăn tang phân chia vai vế trong gia đình
Trang phục đám ma và khăn tang của con trai hoặc cháu đích tôn bao gồm quần và áo trắng bằng vải xô, trên đầu đội mũ bạc có buộc dây rơm. Ngoài ra, để tang cha thì dùng gậy tre tròn, còn để tang mẹ sẽ dùng gậy vông.
Còn con gái trong nhà sẽ mặc quần áo trắng vải xô, đầu đội khăn trắng dài che mặt. Con rể thì chỉ cần mặc quần áo trắng, khăn tang trắng quấn gọn gàng. Các cụ có câu, dâu con rể khách, vì thế con dâu sẽ mặc giống như con gái trong nhà.
Đối với anh chị em và cháu nội, cháu ngoại trong gia đình, những người này sẽ phải đeo khăn trắng. Theo phong tục một số nơi, cháu nội sẽ đeo khăn chấm đỏ còn cháu ngoại sẽ đeo khăn chấm xanh.
Từ bậc chắt trở xuống, tức là gọi người đã khuất bằng cụ, kị thì sẽ đeo khăn vàng.
Các quy định thắt khăn tang như vậy giúp khách đến viếng nhận biết được mối quan hệ trong gia đình người đã khuất. Từ đó dự liệu được trước cách hành xử và chia buồn trong tang lễ.
Khi cha mẹ để tang con cái thường sẽ không đeo khăn tang. Việc này không nói lên rằng cha mẹ không thương xót con, nhưng truyền thống văn hóa lâu đời đã hình thành nên phong tục như vậy. Người ta cho rằng, con cái lỡ dứt bước ra đi trước cha mẹ, chưa báo hiếu được gì đã vội tạ thế, như vậy là không làm tròn chữ hiếu. Vì thế cha mẹ không cần đeo khăn để tang con.
Tuy vậy chúng ta đều biết rằng làm gì có cha mẹ nào không thương con. Hẳn rằng những người làm cha làm mẹ đó đang đau buồn đến cùng cực khi mất đi đứa con của mình. Vì thế, dù không thấy họ để tang, bạn vẫn cần đối xử và chia buồn thật tế nhị đến với những người không may mắn đó.
Quy định thắt khăn tang trong bao lâu?
Theo các truyền thống cũ, có 5 mức thời gian để thắt khăn tang, chia theo từng nghi lễ đám tang khác nhau. Quy định chặt chẽ và bắt buộc phải tuân thủ. 5 hạng tang phục đó là:
- Đại tang: Khoảng thời gian này để chỉ con cái để tang cha mẹ, kéo dài trong 3 năm.
- Cơ niên: Cha mẹ để tang con trai, con dâu trưởng, con gái chưa lấy chồng trong 1 năm ý chỉ hạng tang phục này.
- Đại công: Dành cho cha mẹ để tang con gái đã đi lấy chồng, con dâu thứ trong nhà, thời gian kéo dài 9 tháng.
- Tiểu công: Đây là khoảng thời gian để tang họ hàng gần, thường kéo dài trong 5 tháng.
- Ty ma phục: Nếu con rể, con cô con cậu không may qua đời, cha mẹ, anh chị em sẽ để tang trong vòng 3 tháng.
Tuy nhiên để phù hợp với lối sống hiện đại, các hạng tang phục thường được tiết chế lại còn 1 năm, 100 ngày hoặc 49 ngày tùy thuộc vào từng văn hóa của các địa phương khác nhau. Sau khi kết thúc đám tang người ta cũng sẽ tháo khăn ngay lập tức và dùng miếng băng đen để đính trên áo, ý chỉ đang để tang mà không làm ảnh hưởng đến cuộc sống hằng ngày.
Đeo tang đen hay băng đen trước ngực áo cũng vẫn thể hiện đầy đủ thành ý của người để tang đối với người đã khuất. Tuy có các khoảng thời gian quy định như vậy, bạn vẫn hoàn toàn có thể để tang lâu hơn quãng thời gian quy định tùy vào tâm ý của bản thân.
Một số lưu ý về quy định thắt khăn tang trong văn hóa người Việt
Có nơi nào đeo khăn tang đen không? – Quy định thắt khăn tang
Câu trả lời là không. Chúng ta thường liên tưởng màu đen đến đám ma, chuyện buồn. Tuy nhiên không có loại khăn tang nào màu đen cả. Trong tất cả tang lễ chỉ sử dụng duy nhất khăn tang trắng. Hãy lưu ý kẻo sai quy định.
Mang khăn tang về nhà có sao không? – Quy định thắt khăn tang
Mang khăn tang về nhà không gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng hay to lớn gì. Tuy nhiên ta vẫn nên tránh đem khăn tang vào nhà. Bởi người xưa thường nghĩ khăn tang gắn với đau buồn, xui xẻo, vì thế ta mang khăn tang về nhà sẽ lây xui xẻo đến cho người thân trong gia đình.
Mang khăn tang có làm ảnh hưởng đến làm ăn, kinh doanh không? – Quy định thắt khăn tang
Bản chất của việc mang khăn tang là muốn thể hiện niềm thương xót, sự tưởng niệm đối với người đã khuất, vì thế nó không mang ý nghĩa xấu. Mang khăn tang trong hoạt động thường ngày hay buôn bán và kinh doanh không mang đến vận xui. Điều này chỉ mang hàm ý thể hiện mối quan hệ của người đeo khăn với người đã qua đời mà thôi.
Quy định thắt khăn tang trong văn hóa người Việt thể hiện ý nghĩa sâu sắc. Đó là cách tưởng nhớ, bày tỏ tâm ý của gia đình đối với người không may qua đời. Ngoài ra, người trong gia đình sử dụng khăn tang cũng không mang hàm ý xui xẻo.
Trừ trường hợp mang về nhà có người lạ (có thể là con rể, họ hàng xa) thì vẫn nên tránh bởi khăn tang vốn là độ vật tâm linh khá nhạy cảm. Tuy không cần tuân thủ nghiêm khắc theo những quy định cũ về khăn tang nữa nhưng chúng ta vẫn nên làm hết sức mình trong điều kiện cho phép để thể hiện tâm ý của bản thân đối với người đã khuất.